2η Συνάντηση

του σεμιναρίου των Παρασκευών. Ο Πολυχρόνης μας ζήτησε αυτή τη φορά για homework που θα μας κρατήσει δεμένους για την επόμενη συνάντηση να σκεφτούμε και να γράψουμε τι πήραμε από τη συνάντηση αυτή. Δε σημείωσα εκείνη την ώρα πώς ακριβώς το διατύπωσε γιατί είχα ήδη στο μυαλό μου ότι θα κάνω ένα πιο συστηματικό αναστοχασμό αυτή τη φορά με βάση το μοντέλο που δοκιμάσαμε στο adventure park την Πέμπτη. Τέσσερα στάδια υπήρχαν. Περιγραφή της εμπειρίας, πώς νιώσαμε, τι μάθαμε για τον εαυτό μας και τι παίρνουμε μαζί μας από την εμπειρία, τι θα αλλάξουμε δηλαδή στον εαυτό μας με βάση αυτά που καταλάβαμε, αν προέκυψε κάτι τέτοιο.

Εχτές λοιπόν συγκεντρωθήκαμε πάλι στην αίθουσα και καθώς καθίσαμε είδα ότι ήμασταν λιγότεροι. Υπήρχαν άτομα που αποφάσισαν ότι δεν θέλουν να συνεχίσουν; Μου φάνηκε περίεργο γιατί είχαμε φύγει με ενθουσιασμό την προηγούμενη φορά. Δεν είναι βέβαια πάντα εύκολο να εκφράζεις τις ανησυχίες σου αλλά και να έχεις τόσο ισχυρή δέσμευση όταν έρχεσαι για πρώτη φορά σε επαφή με το χώρο αυτό. Φαίνεται πως πρέπει να έχεις περάσει ήδη από κάποια στάδια πρώτα επαφής με την εκπαίδευση, τη βιωματική μάθηση, των εαυτό σου… anyway. Υπήρχαν και καινούρια άτομα όμως. Και χάρηκα ιδιαίτερα για ένα από αυτά. Την Αλέκα Κορωναίου, καθηγήτρια στο Πάντειο που είχα ακούσει σε παρέμβαση στο συνέδριο της ΕΕΕΕ και μου άρεσε πάρα πολύ. Το πρώτο πράγμα που κάναμε λοιπόν για icebreaker μάλλον ήταν να προσπαθήσουμε με μερικά κομμάτια πλαστικού να κατασκευάσουμε ένα τέλειο Τ. Με μαθηματική ακρίβεια βέβαια ο Πολυχρόνης ήξερε ότι κανείς δεν θα τα καταφέρει. Ο βαθμός δυσκολίας είχε σχέση με τον ότι στο αντιληπτικό μας πεδίο έχουμε συνηθίσει με ένα συγκεκριμένο τρόπο να δημιουργούμε μια ορθή γωνία, και το παζλ χρειαζόταν να το ακυρώσουμε αυτό για να γίνει το Τ. Ξεκινήσαμε λοιπόν με αποδόμηση. Στη συνέχεια μας θύμισε τις βάσεις της συστημικής προσέγγισης για να εντάξει στο κλίμα και τα νέα μέλη της ομάδας (1. ότι δεν υπάρχουν σχέσεις αιτίας και αιτιατού αλλά τα πράγματα είναι περισσότερο πολύπλοκες διεργασίες που συνδέονται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, οι σχέσεις δεν είναι ισότιμες, οι αιτίες των πράξεών μας μπορεί να βρίσκονται στο μέλλον-δηλαδή στις προσδοκίες μας- και όχι στο παρελθόν, όπως ψάχναμε παλιότερα και 2. ότι το σύνολο είναι κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μερών του). Χωριστήκαμε λοιπόν σε ζευγάρια και μας ζήτησε να θυμηθούμε κάποιο πρόσωπο παππού ή γιαγιάς που ζήσαμε όταν ήμασταν παιδιά και να πούμε μια ιστορία γι’ αυτούς. Πότε τους βλέπαμε, αν μένανε κοντά μας, τι κάναμε κλπ. Μετά διευρύναμε τις ομάδες για να περιγράψουμε εικόνες που είχαμε και να σημειώσουμε ως ομάδα τι είναι αυτό που συνδέει τις εικόνες που περιγράψαμε. Οι περισσότερες ομάδες μίλησαν για τρυφερότητα, αγάπη, δόσιμο και γενικά συναισθήματα και εικόνες νοσταλγίας. Στη δική μας ομάδα ήμασταν άτομα από διαφορετική γενιά και αναδείχθηκε ότι τελείως διαφορετικά βιώναμε την εικόνα του παππού και της γιαγιάς. Οι μεγαλύτεροι ένιωθαν ότι έπαιρναν από τη σχέση αυτή και κάλυπταν τις ανάγκες τους ως παιδιά. Οι νεώτεροι ένιωθαν ότι ταυτόχρονα με αυτό έδιναν και εκείνοι με την πλευρά τους, ικανοποιούσαν και εκείνοι ανάγκες των παππούδων και των γιαγιάδων τους. Φάνηκε λοιπόν η διαφορά στο ρόλο του παππού και της γιαγιάς από εποχή σε εποχή. Κάποτε ο παππούς και η γιαγιά είχε άλλη θέση στην οικογένεια γιατί κρατούσε πείρα και γνώση που είχαν ανάγκη οι νεώτεροι για να επιβιώσουν. Έτσι δεν υπήρχε θέμα να ικανοποιεί το παιδί κάποια ανάγκη του παππού καθώς απολάμβανε τη γενική αναγνώριση. Σε νεώτερες γενιές όμως η γνώση για την επιβίωση παύει να είναι στους παππούδες και έτσι αποκτούν ανάγκη να βρίσκονται με τους οικείους τους και να νιώθουν κοντά τους, καθώς τη δύναμή τους την έχουν χάσει. Τελικά λοιπόν σιγά σιγά αρχίζουν τα παιδιά να ικανοποιούν ανάγκες των μεγαλύτερων. Ο Πολυχρόνης εκεί μας θύμισε το βιβλίο του Τοφλερ (το τρίτο κύμα) που περιέγραφε τις αλλαγές αυτές και έφτανε μέχρι και το τρίτο κύμα που ζούμε σήμερα και ετοιμαζόμαστε να το αφήσουμε για να περάσουμε σιγά σιγά στο τέταρτο. Όπου, όπως μας είπε ο Δημήτρης, ο συνεργάτης του, χαρακτηρίζεται από την επόμενη γενιά τεχνολογίας όπου όλα θα είναι τόσο εύκολα ώστε δεν θα είναι λίγοι που θα την κατέχουν ενώ ταυτόχρονα δεν θα είναι απαραίτητο να συγκεντρωνόμαστε στα αστικά κέντρα. Μετά τη συζήτηση ξαναγυρίσαμε στις ομάδες για να δούμε πώς αφήνουμε τη συνάντηση αυτή. Πώς νιώσαμε. Εδώ βγήκαν αρκετά καθώς οι περισσότεροι φάνηκε να εκφράζουν φόβο, ανασφάλεια και ανησυχία και γενικά για όσα ειπώθηκαν για τον κόσμο μας που αλλάζει και πώς θα το διαχειριστούμε αυτό αλλά και για το ίδιο το σεμινάριο. Ποιοι ήταν οι στόχοι; Τι κερδίσαμε; Πού πάμε;

Εγώ πάλι δεν ένιωσα καθόλου έτσι. Η περιγραφές που έγιναν και οι συζητήσεις για το παρελθόν και το μέλλον δεν με φόβισαν. Θυμήθηκα με νοσταλγία τη γιαγιά μου και όσα μου έλεγε για τη ζωή και τον κόσμο του τότε, αλλά νιώθω περισσότερο ασφαλής στο σημερινό κόσμο. Τότε υπήρχαν κανόνες στη ζωή που βοηθούσαν τους ανθρώπους να νιώθουν ασφαλείς και να επιβιώνουν. Από την άλλη πλευρά σήμερα δεν υπάρχουν αυτοί οι κανόνες αλλά υπάρχουν πολλές επιλογές. Οι επιλογές βέβαια κοστίζουν σε ευθύνη και έχουν τον πόνο τους, γιατί πρέπει να ξέρεις τι θέλεις, πρέπει να απορρίπτεις και δεν υπάρχει κανείς που να σου λέει τι πρέπει να κάνεις. Χρειάζεται να βρίσκεις αυτό που θέλεις να κάνεις για να μπορέσεις σε αυτό τον κόσμο να επιβιώσεις. Εγώ με αυτό νιώθω μια χαρά ασφαλής. Με τα μυαλά που κουβαλάω και με τον τρόπο που έχω μεγαλώσει (τυχερή ήμουν με τους γονείς που έχω) δεν θα μπορούσα να ζήσω καλύτερη στο προηγούμενο ασφαλές για άλλους περιβάλλον. Και όσο και αν ξεκάθαρο και αυτονόητο φαίνεται αυτό για μένα δεν είναι έτσι για τους ανθρώπους που πραγματικά έχουν συνηθίσει και έχουν ξεκινήσει από ένα άλλο κόσμο και ξαφνικά τους βρίσκει στο δρόμο κάτι άλλο.

Από τη συνάντηση αυτή άρχισα να αποκωδικοποιώ και να καταλαβαίνω λίγο καλύτερα τη σύγκρουση ανάμεσα στο πριν και το μετά. Άρχισα να καταλαβαίνω καλύτερη πόσο δύσκολη μπορεί να είναι η αποδόμηση και ταυτόχρονα στις μέρες μας πόσο απαραίτητη. Πλέον δεν είναι καθόλου σίγουρος ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν οι ρόλοι. Ποιος είναι ο μαθητής και ποιος είναι ο δάσκαλος; Σχήματα που έχουμε συνηθίσει αλλάζουν. Η Γ μας είπε ότι χρειάζεται την 9χρονη κόρη της για να της εξηγήσεις πώς λειτουργεί το DVD player. Ποιος μαθαίνει ποιον;

Εγώ νιώθω καλά με τις αλλαγές και δεν φοβάμαι το γεγονός ότι σε λίγα χρόνια μπορεί να χρειαστεί να αλλάξω επάγγελμα. Ήδη έχω αρχίσει να σκέφτομαι τα επόμενα βήματά μου. Αλλά δεν ισχύει για όλους το ίδιο.

Και μάλλον αυτό είναι που συνειδητοποίησα για τον εαυτό μου. Δε νιώθω ότι δεν έχω ρίζες, αλλά νιώθω ότι μπορώ να αλλάζω και μάλιστα όχι να προσαρμόζομαι στην αλλαγή αλλά να σχεδιάζω εγώ την αλλαγή, να την επιλέγω.

Δεν ξέρω αν μπορώ να εντοπίσω τώρα κάτι που θα αλλάζω στον εαυτό μου μετά από αυτή τη συνάντηση. Αναμένω τη συνέχεια. Πάντως σίγουρα δεν ένιωσα ότι δεν είχε στόχο ή ότι δεν πήραμε κάτι όπως κατάλαβα ότι ένιωσαν πολλοί. Στη βιωματική δεν μπορούμε να βιαζόμαστε, ούτε να περιμένουμε ότι την επόμενα μέρα ξαφνικά θα ανακαλύψουμε τον κόσμο. Θέλει χρόνο, δέσμευση και ανοιχτή καρδιά.